همه چیز درباره اتیسم

تعریف اتیسم (Autism Spectrum Disorder)

اختلال طیف اتیسم (ASD) نوعی اختلال رشدی-عصبی است که بر شیوه تفکر، تعامل اجتماعی، ارتباط و رفتار فرد اثر می‌گذارد. این اختلال طیفی است، یعنی شدت و نحوه بروز آن در هر فرد متفاوت است. برخی افراد ممکن است تنها مشکلات خفیف اجتماعی داشته باشند، در حالی که برخی دیگر نیاز به حمایت‌های مداوم دارند.

رفتارهای رایج در افراد اتیسمی

1. مشکل در ارتباط اجتماعی

مثال: کودکی که هنگام صحبت کردن با دیگران به چشم آن‌ها نگاه نمی‌کند یا نمی‌فهمد وقتی کسی ناراحت است.

2. رفتارهای تکراری

مثال: کودکی که همیشه در مسیر مشخصی راه می‌رود یا ساعت‌ها یک اسباب‌بازی را فقط می‌چرخاند.

3. علاقه شدید به موضوعات خاص

مثال: نوجوانی که همه چیز را درباره قطارها می‌داند و فقط درباره آن صحبت می‌کند.

4. واکنش غیرعادی به صدا یا نور

مثال: کودکی که با صدای جاروبرقی گوش‌هایش را می‌گیرد یا از نور مهتابی فرار می‌کند.

تفاوت رشدی و زبانی نسبت به کودکان عادی

1. تأخیر در زبان‌آموزی :

مثال: کودکی با اتیسم ممکن است در ۳ سالگی تنها چند کلمه ساده بلد باشد، در حالی که کودک دیگر در همین سن جملات پیچیده می‌سازد.

2. استفاده غیرمعمول از زبان :

مثال: کودکی که همیشه جمله «برویم خرید» را با همان لحن و بدون درک معنای واقعی‌اش تکرار می‌کند (اکولالیا).

3. دشواری در درک کنایه و زبان بدن:

مثال: وقتی کسی با خنده می‌گوید «خیلی زود اومدی!» (با کنایه)، کودک اتیسمی متوجه نمی‌شود که منظور او دیر آمدن است.

وجود هم‌زمان چند اختلال (Comorbid Conditions)

مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۷۴٪ از افراد دارای اتیسم، هم‌زمان دچار مشکلات یا اختلالات دیگری نیز هستند:

1. اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD):

مثال: کودکی که علاوه بر ویژگی‌های اتیسم، توانایی تمرکز برای انجام تکالیف را هم ندارد و دائم حرکت می‌کند.

2. اضطراب یا افسردگی:

مثال: نوجوانی با اتیسم که از بودن در جمع استرس می‌گیرد و به مرور زمان دچار افسردگی می‌شود.

3. مشکلات خواب یا گوارشی :

مثال: کودکی با اتیسم که شب‌ها به‌سختی می‌خوابد یا به دلیل مشکلات گوارشی همیشه بی‌قرار است.

مزایا و توانمندی‌های افراد با اتیسم

1. حافظه فوق‌العاده قوی : کودکی که می‌تواند جدول ضرب را در ۴ سالگی به‌طور کامل از حفظ بگوید.

2. تمرکز شدید و مهارت در جزئیات : نوجوانی که با دقت باورنکردنی قطعات بسیار ریز لگو را بدون راهنما کنار هم می‌چیند.

3. تفکر منطقی و تحلیل‌گر :فردی که با تحلیل‌های دقیق ریاضی یا منطقی می‌تواند مسائل پیچیده‌ای را حل کند که دیگران نمی‌توانند.

4. صداقت و پایبندی به قانون: کودکی که اگر معلم چیزی ممنوع کرده باشد، به‌هیچ‌وجه از آن قانون تخطی نمی‌کند، حتی اگر دیگران تخلف کنند.

افراد موفق دارای اتیسم

1. تمپل گراندین (Temple Grandin)

استاد دانشگاه و مهندس طراحی تأسیسات دامی که تجربیاتش در زمینه اتیسم، به ساخت محیط‌های انسانی‌تر برای حیوانات کمک کرد.

2. ایلان ماسک (Elon Musk)

مدیرعامل شرکت‌های تسلا و اسپیس‌ایکس، که در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد دچار اتیسم سطح بالا است.

3. سوزان بویل (Susan Boyle)

خواننده‌ای که با شرکت در مسابقه Britain’s Got Talent به شهرت جهانی رسید و بعداً مشخص شد اتیسم دارد.

4. دَن اَکرُوید (Dan Aykroyd)

بازیگر و نویسنده مشهور فیلم «شکارچیان ارواح» که خود را دارای سندرم آسپرگر معرفی کرده است.

یافته‌های جدید علمی درباره اتیسم

1. مغز افراد اتیسمی «بیش‌از‌حد متصل» است

نواحی خاصی از مغز افراد اتیسمی ارتباطات عصبی قوی‌تری دارند، به‌ویژه در زمینه‌های ادراک حسی و حافظه.

2. ژن‌های اتیسم در دوران جنینی فعال می‌شوند

بیش از ۱۰۰ ژن مرتبط با اتیسم در سه‌ماهه دوم بارداری شروع به فعالیت می‌کنند.

3. میکروبیوم روده و شدت علائم

کاهش تنوع میکروبی روده می‌تواند با اضطراب، اختلال خواب و رفتارهای تکراری ارتباط داشته باشد.

4. زنان دیرتر تشخیص داده می‌شوند

به دلیل مهارت در تقلید رفتار اجتماعی، دختران دارای اتیسم معمولاً دیرتر تشخیص داده می‌شوند.

5. پردازش حسی متفاوت

مدل‌های جدید شناختی می‌گویند مغز افراد دارای اتیسم کمتر قادر به پیش‌بینی محیط است، برای همین با محرک‌ها غافلگیر می‌شود.

6. هوش در افراد اتیسمی

حدود ۴۴٪ از افراد دارای اتیسم هوش متوسط تا بالا دارند؛ فقط روش بروز آن متفاوت است.

7. واقعیت مجازی و درمان

استفاده از واقعیت مجازی و ربات‌ها در آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان اتیسمی مؤثر بوده است.

نتیجه‌گیری

اتیسم نه فقط یک چالش، بلکه نوعی متفاوت از تجربه انسانی است. شناخت بهتر این اختلال از طریق علم، می‌تواند جامعه‌ای مهربان‌تر، آموزش‌هایی مؤثرتر و فرصت‌هایی برابر برای این گروه فراهم کند. با آموزش، پذیرش و حمایت مناسب، افراد اتیسمی می‌توانند به شکوفایی واقعی برسند.